Metselaars zijn misschien wel de meest mysterieuze gemeenschap ter wereld. Sinds de oudheid worden ze gevolgd door een spoor van legendes, mysteries en fictie.
Tot nu toe gaan er allerlei geruchten over de vrijmetselaars – ze zouden geheime kennis bezitten, mysterieuze magische rituelen uitvoeren en natuurlijk de wereld regeren. ‘Vrijmetselaars’ zijn de protagonisten van veel populaire complottheorieën. Ze zeggen dat zelfs de vrijmetselaars samenwerken met buitenaardse rassen.
Dergelijke absurde ideeën hebben op geen enkele manier invloed op de populariteit van de vrijmetselaars, wier ‘verdachte zaken’ periodiek in de media worden gerapporteerd en in films worden vertoond. Dit alles is echter niet verrassend: in zekere zin hebben de vrijmetselaars zelf zo’n reputatie gecreëerd, nadat ze zich ooit volledig hadden afgesloten van de buitenwereld en een dikke sluier van geheimhouding over zichzelf hadden geworpen. Dus begonnen mensen allerlei fabels over hen te verzinnen, in een poging op de een of andere manier uit te leggen wat er gebeurde. Zoals ze zeggen: wat het oog niet ziet, denken de hersenen.
Legendarische “vrijmetselaars”
Deze legende vertelt over de bouwers van de eerste tempel in Jeruzalem, die de uiteindelijke eenwording van het Joodse volk personifieerde, die plaatsvond tijdens het bewind van koning Salomo. Om een werkelijk schitterend gebouw te bouwen kwamen bouwers samen om elkaar wederzijds te steunen en kennis over architectuur door te geven.
De bouwmanager was de architect Hiram Abiff, die de arbeiders in verschillende klassen verdeelde:
- studenten;
- leerling;
- meesters.
Leerlingen kregen, als minst gekwalificeerden, het laagste loon. De meesters hadden de grootste. Elk niveau had zijn eigen speciale tekens en wachtwoorden. Bij het ontvangen van de betaling gebruikten de arbeiders bepaalde woorden of gebaren om hun klasse-affiliatie aan te geven.
Op een dag namen verschillende leerling-bouwers Hiram gevangen en martelden hem zodat hij hun het geheime wachtwoord zou onthullen waarmee de ambachtslieden werden betaald. Hiram zei niets, waarvoor hij werd vermoord. Er is echter een andere versie van deze legende, die zegt dat de studenten helemaal niet in geld geïnteresseerd waren. Ze hadden kennis nodig van de geheimen van architecturale en wereldharmonie.
Dit is natuurlijk slechts een legende, maar het is erg belangrijk voor vrijmetselaars. Eigenlijk definieert het de basisprincipes van deze beweging. Net als in de legende heeft de vrijmetselaarsvereniging leerlingen, gezellen en meesters. Elke graad weerspiegelt het niveau van persoonlijke ontwikkeling. Metselaars wisselen, net als de bouwers uit de legende van de Tempel van Salomo, geheime kennis uit. Ze hebben ook een speciaal systeem van gebaren en wachtwoorden en gebruiken verschillende constructietools als symbolen.
De naam van het geheime genootschap gaat terug op de legende van de oude bouwers: “Metselaar”, of, zoals ze ook zeggen, “Vrijmetselaar” of “vrijmetselaar”.
Hoe ontstond de Vrijmetselarij
Historici geloven dat de legende van Meester Hiram een puur symbolisch verhaal is, en in werkelijkheid was alles enigszins anders. Volgens hen zijn de grondleggers van de vrijmetselarij de middeleeuwse broederschappen van metselaars.
In die verre tijden bloeide de bouw van gotische tempels, paleizen en andere gebouwen, opvallend door hun schoonheid, majesteit en indrukwekkende omvang, in West-Europa. De bouw van dergelijke gebouwen kan erg lang duren. Soms sleepte het zo lang aan dat meerdere generaties architecten erin slaagden te veranderen.
De constructie van grootschalige en ingewikkelde constructies vereiste grote vaardigheden en speciale kennis, die niet aan iedereen werd doorgegeven, maar alleen aan degenen die waren ingewijd in de kunst van de architectuur en een reeks tests hadden doorstaan. Arbeiders en architecten vestigden zich in de buurt van de bouwplaats en creëerden zoiets als gemeenschappen om elkaar te helpen en kennis uit te wisselen.
Deze gemeenschappen accepteerden uiteindelijk de gildeorganisatie, en toen ontstond de behoefte om de relaties tussen de deelnemers te reguleren. Zo werden algemene regels ontwikkeld die de relatie tussen de ‘broeders’ definieerden, de toelating van nieuwe leden, de oplossing van geschillen en conflicten, de procedure voor de betaling van werk, enz. De organisatie verwierf haar eigen rituelen, symbolen en geheime tekens met de met behulp waarvan ze elkaar van elkaar konden onderscheiden en ‘broeders’ konden herkennen onder degenen die niet ingewijd waren in de geheimen van bouwvaardigheden.
Toen de massale bouw van tempels en kathedralen stopte (en dit gebeurde aan het begin van de Nieuwe Tijd), raakten de verenigingen van ‘vrijmetselaars’ in verval. Maar ze vielen niet uiteen, maar begonnen te transformeren in iets heel anders.
De gelederen van de vrijmetselaars werden aangevuld door de rijkste, meest invloedrijke en verlichte mensen – ‘aanhangers van de metselaars’. Maar na verloop van tijd waren er steeds meer van hen in de broederschap, en er waren steeds minder van degenen die rechtstreeks verband hielden met architectuur en constructie. Op een gegeven moment beseften de nieuwe progressieve deelnemers dat ze, onder het mom van bestaande metselaarsverenigingen, nieuwe onderwijsverenigingen konden creëren zonder onnodige aandacht van de autoriteiten te trekken.
Voor Europa waren dit turbulente tijden van revoluties en oorlogen. Alle bijeenkomsten werden als verdacht beschouwd, dus de organisatie van architecten en bouwers, zogenaamd uitsluitend gebaseerd op professionele en ambachtelijke principes, werd een uitstekende dekmantel voor bijeenkomsten van alle vooruitstrevende mensen. Trouwens, in Rusland werden A. S. Poesjkin, N. M. Karamzin, A. S. Griboyedov en anderen als vrijmetselaars beschouwd.
In de loop van de tijd bleven slechts enkele algemene ideeën en symboliek over van de oorspronkelijke betekenis van de organisatie. De symbolen van de Vrijmetselarij zijn bijvoorbeeld nog steeds het kompas en het vierkant – ze worden geassocieerd met leren, het vermogen om grenzen te trekken en de waarheid te zien.
In 1717 werd in Engeland de eerste vrijmetselaarsgrootloge opgericht. De belangrijkste taken waren geen hervormingen of deelname aan politieke intriges, maar de eenwording van de resterende maçonnieke samenlevingen, die voorheen verspreid waren. Zo begon de geschiedenis van de Vrijmetselarij in de vorm waarin we die nu kennen: de geschiedenis van de zogenaamde symbolische Vrijmetselarij.
Welke doelen streven de Metselaars na
Omdat de geheime en gesloten kring van vrijmetselaars lange tijd de rijkste en beroemdste mensen van Europa omvatte, ontstond er in de samenleving een hardnekkig idee dat ‘vrijmetselaars’ op hun geheime bijeenkomsten over het lot van de wereld zouden beslissen en heilige kennis zouden uitwisselen die voor gewone stervelingen ontoegankelijk is. . Ja, in verschillende delen van de wereld zijn de leden van de broederschap inderdaad meestal invloedrijke mensen, maar de essentie van de vrijmetselarij is totaal anders.
Iedereen die zich bij de loge aansluit, moet onvermoeibaar aan zichzelf werken en tegelijkertijd proberen andere mensen beter te maken – beter opgeleid, moreler, toleranter. Elke vrijmetselaar moet ook voortdurend spiritueel groeien binnen het raamwerk van de religie die hij belijdt. En dit beantwoordt trouwens de vraag: is de vrijmetselarij niet een sekte? Nee is niet.
Ten eerste wordt dit belemmerd door de mechanismen voor gemeenschapsbestuur die door de eeuwen heen zijn ontwikkeld, en in het bijzonder door het feit dat het hoofd van de loge – de Worshipful Master – niet langer dan drie jaar in functie kan zijn. Over het algemeen hebben de titels die in de vrijmetselarij worden gebruikt slechts een symbolische en administratieve betekenis, die de rol van een bepaald lid in de rituelen van de orde aangeeft.
Welnu, ten tweede belijden vrijmetselaars geen specifieke religie: elke ‘broeder’ heeft zelf het recht om zijn eigen filosofische en religieuze wereldbeeld te bepalen. De enige regel is dat elk lid van de loge moet geloven in God, de Grote Architect van het Heelal (en dit is weer een verwijzing naar de architecturale symboliek van de Vrijmetselarij), en in de onsterfelijkheid van de ziel. Tegenwoordig beginnen ze echter onderscheid te maken tussen de liberale vrijmetselarij, waar ook atheïsten en agnostici worden toegelaten.
Religieuze onderwerpen worden nooit besproken tijdens vrijmetselaarsbijeenkomsten. Ook daar raken ze niet aan politieke kwesties – het is taboe. Ze stellen zichzelf niet ten doel om revoluties te organiseren, regeringen omver te werpen en de wereld te regeren. De Vrijmetselarij moedigt haar ‘broeders’ niet aan om zich bij een bepaalde partij aan te sluiten en legt geen enkele ideologische doctrine op. Een van de principes van de maçonnieke leer is een loyale houding ten opzichte van de autoriteiten die territoriaal naast de vrijmetselarij bestaan, en hulp aan de samenleving waarin vrijmetselaars leven.
Naastenliefde is een van de belangrijkste deugden van de vrijmetselarij. Metselaars openen ziekenhuizen in arme landen en verlenen hulp aan behoeftigen en kansarmen.
Mystieke symbolen en rituelen
In feite zijn alle maçonnieke tekens en rituelen niets meer dan een symbolische manier van kennis en vooruitgang op het pad van morele en spirituele verbetering.
Zoals reeds opgemerkt, doorlopen vrijmetselaars op het pad van hun verbetering drie graden: student, gezel, meester. Mozart drukte bijvoorbeeld zijn begrip van de vrijmetselarij uit in de muziek, Poesjkin in de poëzie.
Veel mensen zijn in de war door het feit dat vrijmetselaars bepaalde symbolen gebruiken, zoals het pentagram. De vijfpuntige ster in het massabewustzijn is immers nauw verbonden met de occulte en satanische rituelen. In feite verscheen deze betekenis van dit symbool relatief recent.
Het beeld zelf van een vijfpuntige ster is een van de oudste symbolen, die door de studenten van Pythagoras werd gebruikt als een teken van gezondheid en kennis. In het christendom symboliseert het pentagram de ster die de wijzen het pad naar Jezus wijst. Metselaars zien in de vijfpuntige ster de eenheid van de mens en het universum, evenals de eenheid van de vrijmetselaarsbroederschap op vijf continenten.
De rituelen van verschillende vrijmetselaarsloges hebben slechts een gemeenschappelijke gelijkenis: architectonische symboliek.
Vrijmetselaars hebben geen centraal bestuursorgaan. Er is alleen een grote lodge – een vereniging van verschillende territoriaal verbonden lodges. Maar om zo’n leidende organisatie te kunnen laten bestaan, is erkenning door andere Grootloges nodig.
Traditioneel is de Vrijmetselarij een uitsluitend mannelijke vereniging. Tegenwoordig zijn er echter ook vrouwenlodges. Ze opereren gescheiden van de mannenloges, maar mannen en vrouwen kunnen elkaar ontmoeten in het gezamenlijke werk van de Grootloge.
Hoe de mythe van de vrijmetselaars-samenzweerders ontstond
En toch, waar kwam het idee vandaan van vrijmetselaars als samenzweerders die regeringen omver willen werpen en hun macht willen vestigen?
De geheimhouding en nabijheid van vrijmetselaarsloges zijn altijd het onderwerp geweest van controverse en speculatie. Bijeenkomsten van slimme, goed opgeleide en invloedrijke mensen, vooral geheime, konden niet anders dan argwaan wekken bij de autoriteiten. En als we ons de omstandigheden herinneren waaronder de symbolische vrijmetselarij werd geboren (met een wereldwijde verandering in het publieke sentiment), dan wordt het duidelijk waarom de activiteiten van loges ooit in verschillende landen verboden werden.
De Kerk kon ook niet in het reine komen met de Vrijmetselaars, die geen enkele specifieke religie erkenden en persoonlijke vrijheid predikten in geloofszaken.
Bovendien zijn in de rituelen van de vrijmetselaars nogal wat elementen van de oudtestamentische symboliek op te merken, evenals de geschiedenis en symboliek van de kabbala, een mystieke stroming in het jodendom, die ze ook niet populair maakte. Zo verdienden de vrijmetselaars zichzelf een negatieve reputatie, die hen vandaag de dag nog steeds achtervolgt, en volledig ongegrond.
