Emocje odgrywają ważną rolę w życiu każdego człowieka. Pomagają nam zrozumieć siebie i innych, podejmować decyzje i wchodzić w interakcję ze światem. Ale skąd biorą się nasze emocje i po co w ogóle są nam potrzebne? Rozwiążmy to.
Źródła emocji
Emocje powstają w mózgu pod wpływem bodźców zewnętrznych i wewnętrznych. Bodźce zewnętrzne to to, co widzimy, słyszymy, dotykamy. Na przykład strach powstaje na widok niebezpieczeństwa, a przyjemność wynika z pysznego jedzenia. Bodźce wewnętrzne pochodzą z naszego ciała. Ból, głód, zmęczenie – wszystko to powoduje odpowiednie reakcje emocjonalne.
Ponadto na emocje wpływają nasze myśli, wspomnienia i wyobraźnia. Możemy się denerwować, gdy wspominamy smutne wydarzenie lub złościć się na myśl o czymś nieprzyjemnym. Źródłem emocji są zatem zarówno bodźce zewnętrzne, jak i nasz świat wewnętrzny.
Struktury mózgowe odpowiedzialne za emocje
Kora mózgowa analizuje sytuację i nadaje zabarwienie emocjonalne pojawiającym się doznaniom i obrazom. Na przykład widzimy węża i boimy się nie tylko odruchowo, ale dlatego, że jesteśmy świadomi niebezpieczeństwa. Bez udziału kory strach byłby znacznie słabszy.
Międzymózgowie bierze również udział w regulacji emocji. Wydaje się, że równoważy i łagodzi wybuchy emocjonalne, zapobiegając wymknięciu się uczuć spod kontroli.
Zatem za powstawanie i przebieg emocji odpowiada cała sieć struktur mózgowych.
Funkcje emocji
Dlaczego emocje w ogóle są potrzebne? Jaką rolę odgrywają w naszym życiu?
- Emocje są niezbędne do przetrwania. Strach, złość, wstręt pozwalają uniknąć niebezpieczeństwa. Radość i przyjemność sygnalizują korzyść i celowość pewnych działań. Bez emocji po prostu nie bylibyśmy w stanie odpowiednio reagować na otoczenie.
- Emocje biorą udział w podejmowaniu decyzji. Pomagają określić, co jest dla nas ważne, a co nie. Wybieramy pracę i tych ludzi, którzy budzą pozytywne emocje. Staramy się też trzymać z daleka od wszystkiego, co powoduje krzywdę.
- Emocje są niezbędne do komunikacji i wzajemnego zrozumienia. Poprzez wyraz twarzy, gesty i intonację określamy stan emocjonalny rozmówcy. A my sami dzielimy się swoimi uczuciami, co pozwala nam nawiązywać kontakty z innymi ludźmi.
- Emocje wpływają na zdrowie fizyczne. Pozytywne emocje poprawiają samopoczucie, natomiast negatywne z biegiem czasu mogą prowadzić do stresu i rozwoju chorób psychosomatycznych.
Wpływ emocji na zachowanie
Jak już wspomniano, emocje mają znaczący wpływ na nasze zachowanie. Przyjrzyjmy się bliżej niektórym przykładom takiego wpływu.
Pozytywne emocje, takie jak radość, miłość, inspiracja, wyzwalają człowieka. W tym stanie czujemy przypływ sił i energii, zaczynamy aktywnie działać i realizować swoje plany. Kreatywność i produktywność znacznie wzrastają.
Przeciwnie, negatywne emocje zmuszają Cię do ograniczenia aktywności. Złość, smutek, strach sygnalizują niebezpieczeństwo i potrzebę pilnej zmiany. I albo rzucamy się do bitwy, albo zamieramy jak królik przed boa dusicielem, albo popadamy w przygnębienie. W każdym razie normalna działalność zostaje zawieszona.
Silne emocje upośledzają zdolności poznawcze – uwagę, pamięć, myślenie. W takim stanie trudno się skoncentrować, logicznie myśleć i podejmować świadome decyzje. Oznacza to, że wzrasta prawdopodobieństwo błędów i nieproduktywnych zachowań.
I wreszcie emocje są „zaraźliwe”. Wydaje się, że „dostosowujemy się” do stanu emocjonalnego otaczających nas osób. Radość, inspirację, strach można dosłownie „złapać” z tłumu. To wyjaśnia tak interesujące zjawiska, jak masowa panika czy pośpiech popytu.
Wpływ kultury na emocje
Emocje to nie tylko fizjologia i psychologia. Wpływ na nie ma także kultura społeczeństwa. Spójrzmy na kilka przykładów takiego wpływu.
- Po pierwsze, różne kultury mają różne podejście do manifestowania pewnych uczuć. W niektórych miejscach zachęca się do otwartego wyrażania emocji, w innych wręcz przeciwnie, uważa się to za nieprzyzwoite. Na przykład kultura rosyjska jest bardziej tolerancyjna wobec publicznych przejawów gniewu niż kultura angielska.
- Po drugie, emocje różnych narodów mogą mieć swój specyficzny koloryt. Dlatego w Japonii panuje szczególne uczucie ambiwalentnego smutku i radości „mono no świadomość”, które nie ma odpowiednika na Zachodzie.
- Po trzecie, istnieją różnice kulturowe w sposobie wyrażania emocji przez mężczyzn i kobiety. Na przykład w tradycyjnych społeczeństwach od mężczyzn często oczekuje się powściągliwości, podczas gdy od kobiet często oczekuje się, że będą emocjonalne i bezbronne.
- Po czwarte, kultura wpływa na to, jak interpretujemy nasze uczucia i jakie wyciągamy z nich wnioski. Emocje są subiektywne i wielowartościowe, a kultura wyznacza ramy semantyczne umożliwiające ich zrozumienie.
Rola emocji w sztuce
Emocje odgrywają ogromną rolę w sztuce – czy to w literaturze, muzyce, teatrze czy malarstwie. I nie chodzi tylko o to, że dzieła sztuki budzą w nas pewne uczucia. Same emocje stają się często przedmiotem artystycznego przedstawienia i doświadczenia.
Sztuka pozwala artyście wyrażać i ucieleśniać w swojej twórczości własne emocje oraz dzielić się nimi z innymi. Sam proces twórczy ma głęboko osobisty, emocjonalny charakter.
Dzieła sztuki wywołują u widza, czytelnika, słuchacza reakcję – empatię, odczuwanie ukazanych emocji. Im umiejętniej artysta „zaraża” nas uczuciami, tym większa jest wartość jego twórczości.
Sztuka pomaga nam lepiej zrozumieć i zinterpretować własne emocje. Dostarcza kulturowych modeli zrozumienia złożonego świata uczuć i poszerza naszą paletę emocji.
Zarządzanie emocjami
Odkryliśmy, że emocje mają ogromny wpływ na wiele dziedzin naszego życia. Czasami nawet nadmierne lub niekonstruktywne. Dlatego ważne jest, aby umieć panować nad swoimi uczuciami – łagodzić te negatywne i wzmacniać pozytywne.
Rozważmy główne sposoby samoregulacji emocjonalnej:
- Świadomość swoich emocji. Ważne jest, aby nauczyć się zauważać i rozróżniać własne uczucia. Jeśli nie zrozumiemy, czego dokładnie doświadczamy, nie będziemy w stanie wybrać adekwatnej reakcji.
- Werbalizacja doświadczeń. Opisywanie emocji słowami pomaga lepiej je zrozumieć i zaakceptować. Nawet prowadzenie pamiętnika może być przydatne.
- Zmiana skupienia uwagi. Przejście na inne myśli i czynności pozwala odwrócić uwagę od zbyt bolesnych emocji.
- Techniki relaksacyjne. Rozluźnienie ciała często prowadzi do „odpuszczenia” negatywnych emocji i osiągnięcia równowagi psychicznej.
- Działalność twórcza. Ulubiona muzyka, rysowanie, taniec to świetny sposób na wyrażenie swoich uczuć w społecznie akceptowalnej formie.
Korzystając z tych metod, możesz nauczyć się kontrolować swój stan emocjonalny. A to pomoże Ci stać się spokojniejszym i szczęśliwszym.
