Het Great Barrier Reef is een verbluffend en divers ecosysteem dat bekend staat als een van de topattracties van Australië.
Dit buitengewone natuurwonder kan vanuit vele hoeken worden bekeken – vanuit de lucht, onder water of zelfs vanuit de ruimte, waar het verschijnt als een opvallende witte streep in de uitgestrekte blauwe oceaan langs de noordoostkust van Australië.
Eeuwen voor de komst van Europese zeevaarders speelde het Great Barrier Reef een belangrijke rol in het leven van de inboorlingen en de inwoners van de Torres Strait Islanders, door hen van voedsel te voorzien. Sporen van hun verblijf zijn tegenwoordig op het rif te zien: de overblijfselen van visnetten, stenen constructies en oude tekeningen.
Riffen kunnen worden onderverdeeld in typen zoals franje, barrière, platform en lint, die elk hun eigen unieke topografie hebben. Het noordelijke deel van het rif heeft een ongelooflijke biodiversiteit en een overvloed aan lintriffen. Het centrale deel, geïsoleerd van het vasteland, heeft veel koraaleilanden en blijft een favoriete vakantiebestemming voor toeristen. Het zuidelijke deel wordt gedomineerd door platformriffen.
Het levendige en caleidoscopische uiterlijk van het Great Barrier Reef wordt gecreëerd door het talloze zeeleven en de flora die het bewonen. Het rif wordt vaak het grootste levende organisme op aarde genoemd en gedijt op de symbiotische relatie tussen verschillende soorten.
Samen met koralen, die de structurele basis van het rif vormen, zijn er meer dan 1.500 vissoorten, veel schaaldieren en geleedpotigen. Daarnaast komen verschillende soorten zeeschildpadden en bultruggen uit Antarctica om het rif als broedplaats te gebruiken. Zandstranden en ondiepe koraalriffen vormen de perfecte leefomgeving voor deze magnifieke wezens.
Voor de eerste Europese ontdekkingsreizigers was het Great Barrier Reef een verraderlijk obstakel en een gevaarlijke valstrik, die leidde tot talloze scheepswrakken. In 1770 was Captain James Cook’s Endeavour het eerste schip dat het rif raakte.
Gelukkig wisten Cook en zijn bemanning, met hun zeevarende ervaring, uit een gevaarlijke situatie te komen, hoewel het schip beschadigd was en voor de Australische kust enkele weken reparaties nodig had. Pas in het begin van de 19e eeuw werden koraalriffen zorgvuldig in kaart gebracht, waardoor het risico voor inkomende schepen werd verkleind. Het gevaar blijft echter bestaan en meer dan dertig gezonken schepen zijn nog steeds het bewijs van de verraderlijkheid van het rif.
Duiken is de meest populaire en opwindende manier om de schoonheid van het rif en het complexe web van leven dat het ondersteunt te bewonderen. Zeelieden die de Koraalzee bevaren, hebben het rif vaak van veraf bewonderd, maar kwamen vast te zitten in een dreigend labyrint van koraalformaties.
Het Great Barrier Reef, dat zich uitstrekt over de hele Stille Oceaan, vormt ’s werelds grootste rifsysteem en biedt voedsel en onderdak aan een ongelooflijk aantal planten- en diersoorten. Het is echter niet de enige in zijn soort, aangezien de Coral Sea-regio de thuisbasis is van vele kleinere maar even spectaculaire riffen zoals Flinders en Marion.
Koralen danken hun levendige kleuren aan symbiotische eencellige algen die bekend staan als zoöxanthellen die in hun structuren leven. Verrassend genoeg komen de felle kleuren die aan koralen worden toegeschreven – van groen en blauw tot paars, roze, oranje en bruin – eigenlijk van deze algen. Met tot 30.000 zoöxanthellen per kubieke millimeter voeren ze fotosynthese uit en voorzien ze de koralen van de nodige zuurstof en voedingsstoffen. Als reactie voeren koralen de uitwisseling uit, waarbij koolstofdioxide vrijkomt tijdens het ademhalingsproces.
In het hart van het rif leven kolonies van de kleinste koraalpoliepen, slechts 3-5 millimeter groot, op de zeebodem. Deze fenomenale wezens halen opgeloste minerale zouten uit water en veranderen ze in kalkhoudende skeletten die meerdere malen zo groot zijn als poliepen. Nadat de kolonie ophoudt te bestaan, worden de skeletresten bewaard, geleidelijk overwoekerd met algen en fragmenten van andere mariene organismen.
Iets groter dan Polen, is het Great Barrier Reef een kolossale schatkamer van mariene biodiversiteit. In sommige gebieden is de dichtheid van de koraallaag groter dan 500 meter. In dit uitgestrekte ecosysteem gedijen koralen bij temperaturen van 18 tot 33 graden Celsius. Zich bewust van het belang van het behoud van dit ecologische juweeltje, heeft de Australische regering het beschermde gebied van het Great Barrier Reef Marine Park in 2004 aanzienlijk uitgebreid, van 4,5 naar 33,3, om de negatieve effecten van menselijk ingrijpen in de regio te verzachten.
Belangrijke historische gebeurtenissen:
- Ongeveer 2 miljoen jaar voor Christus: het Great Barrier Reef begon zich waarschijnlijk te vormen.
- 6000 voor Christus: de eerste verschijning van moderne rifskeletelementen.
- 1770: Eerste gedocumenteerde menselijke ontmoeting met een rif – Kapitein James Cook aan boord van de Endeavour.
- 1791: Het wrak van Pandora wordt een van de beroemdste scheepswrakken op het rif.
- Circa 1820: Eerste volledige kaart van het rif door Philip Parker King.
- 1943: De komst van onderwateronderzoek met behulp van onafhankelijke onderwaterademhalingsapparatuur (SCUBA).
- 1975: De Australische regering richt het Great Barrier Reef Marine Park op.
- 1981: Het Great Barrier Reef wordt op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst
