Formuła 1 z roku na rok staje się coraz bardziej popularna wśród fanów na całym świecie. Ten najszybszy wyścig samochodowy uznawany jest za jeden z kontrowersyjnych sportów.
- Formuła 1 – co to jest?
- Główne zasady
- Flagi na torze podczas wyścigu
- Grand Prix Mistrzostw Świata F-1
- Samochód bezpieczeństwa
- Mistrzostwa Świata i Puchar Konstruktorów
- Sprint
- Kluczowe wskaźniki techniczne samochodów
- Tory wyścigowe
- Historia powstania i rozwoju
- Od jakich czynników zależy zwycięstwo?
- Dyrektor Formuły 1
- Funkcje oceniania
- Ocena najsłynniejszych kierowców wyścigowych Formuły 1 na świecie
- Podstawowe pojęcia Formuły 1
Ma wiele charakterystycznych niuansów i subtelności. Warto zapoznać się z nimi bardziej szczegółowo, aby mieć pojęcie o tej niezwykle emocjonującej i wyjątkowej dyscyplinie sportowej.
Formuła 1 – co to jest?
Mistrzostwa Świata Formuły 1 składają się z kilku etapów (Grand Prix), na podstawie wyników których wyłaniany jest mistrz świata. Organizacją i zarządzaniem turniejami zajmuje się Międzynarodowa Federacja Samochodowa (FIA), a za ich aspekt komercyjny odpowiada holding Formula One Group, w skład którego wchodzi kilka dużych firm. FIA przyjęła specjalne przepisy dotyczące standardów technicznych i wymagań Formuły 1.
W rywalizacji biorą udział zarówno zawodnicy indywidualni (w rywalizacji indywidualnej), jak i zespoły (o tytuł „mistrzostwa konstruktorów”). Korzystają z samochodów własnej produkcji. Zespół musi nie tylko zatrudnić doświadczonego pilota, ale także zapewnić kompetentną konserwację samochodu wyścigowego, a także opracować i zbudować swój projekt z wykorzystaniem własnych technologii.
Dzięki prestiżowi i ogromnej rywalizacji zespołowej w Formule 1 regularnie wprowadzane są unikalne innowacje techniczne, co w sumie przyczynia się do szybkiego postępu branży motoryzacyjnej.
Główne zasady
Podstawowe aspekty:
Zespoły niezależnie wytwarzają konstrukcję podwozia własnego samochodu wyścigowego. W takim przypadku silniki można kupić w dowolnej firmie. Stewardzi FIA monitorują zgodność samochodów z przepisami technicznymi.
W każdym etapie mistrzostw bierze udział dwóch pilotów z oddzielnej drużyny. Kolorystyka samochodów musi być identyczna, z wyjątkiem oznaczenia ich numerów.
Grand Prix odbędzie się w piątek, sobotę i niedzielę. Wyjątkiem są etapy wyścigowe, na które wstęp jest bezpłatny w Monako i Las Vegas.
Sezon roczny rozpoczyna się w marcu i kończy w listopadzie. Może zawierać inną liczbę Grand Prix. Od 2021 roku ich liczba osiągnie 22, wcześniej mogło być nie więcej niż 7.
10 drużynom i pilotom, którzy jako pierwsi dotrą do mety, przyznawane są punkty według specjalnie opracowanego systemu, który wygląda następująco – 25/18/15/12/10/8/6/4/2/1. Dodatkowy punkt przyznawany jest także kierowcy, który przejechał najszybsze okrążenie z najlepszym wynikiem.
W wielu Grand Prix kwalifikacje zaplanowano na piątek. Jednocześnie w sobotę odbędzie się dodatkowy sprint skrócony o 100 km i odpowiednia kwalifikacja. Ośmiu kolarzom, którzy jako pierwsi w sprincie dotrą do mety, przyznawane są punkty według następującego schematu – 8/7/6/5/4/3/2/1.
Punkty zdobyte przez każdego indywidualnego kierowcę we wszystkich Grand Prix w całym sezonie są sumowane na koniec roku i na podstawie ich wyników wyłaniany jest zwycięzca, któremu przyznawany jest tytuł mistrza świata. Sumowane są także punkty pilotów biorących udział w wyścigach dla poszczególnych drużyn. Na podstawie ich wyników wyłaniany jest kandydat, który otrzyma puchar konstruktora.
Flagi na torze podczas wyścigu
Ich znaczenie:
- Zielona flaga – ponowne uruchomienie/zakończenie niebezpiecznego odcinka.
- Czerwona flaga – zawieszenie treningu lub wyścigu.
- Niebieska flaga – dająca sygnał w trakcie wyścigu o zbliżaniu się samochodu poprzedzającego kierowcę w odległości większej niż 1 okrążenie.
- Czarna flaga – kary i dyskwalifikacja pilota, który ma obowiązek opuścić tor.
- Flaga żółta – ostrzegająca o występowaniu lokalnego zagrożenia lub na całym odcinku trasy; używaj w trybie awaryjnym samochodu.
- Biała flaga – samochód porusza się po torze z małą prędkością.
- Flaga z szachownicą to linia mety treningu lub wyścigu.
- Biało-czarna flaga – ostrzeżenie o nieetycznym i niesportowym zachowaniu pilota.
- Flaga czarno-pomarańczowa – sygnał o awarii technicznej samochodu i konieczności obowiązkowego postoju.
- Żółto-czerwona flaga – zbliżanie się do śliskiego odcinka toru (z obecnością wody lub oleju).
Grand Prix Mistrzostw Świata F-1
Darmowe przejazdy (szkolenia):
Przeprowadzono w ciągu 3 sesji. Ponadto 2 z nich rozgrywane są w piątek po 60 minut, a jeden wyścig trwa 1 godzinę w sobotę, przed przyznaniem kwalifikacji. Wyjątkiem jest Las Vegas, gdzie wszystkie szkolenia odbywają się dzień wcześniej.
Aby móc wziąć udział w Grand Prix, kierowca musi w sesji treningowej przejechać przynajmniej jedno okrążenie.
Kwalifikacja:
Po raz pierwszy procedurę ustalania wyścigu startowego uczestników wyścigu zastosowano w 1933 roku w Monako na podstawie wyników treningów z pomiarem czasu.
Kwalifikacyjne eliminacje indywidualne (do trzech sesji kwalifikacyjnych) trwające do 60 minut zaczęto stosować w 1975 roku.
W latach 1977-1992 na wielu etapach wyścigowych przewidziano wstępną kwalifikację ze względu na ograniczoną liczbę samochodów na starcie (nie więcej niż 26) i nadmierną liczbę kierowców.
Od 1993 do 1995 roku podczas dwóch godzinnych sesji kwalifikacyjnych (sobota i piątek) dozwolone było tylko 12 okrążeń.
Od 1996 do 2002 roku sesja kwalifikacyjna odbywała się tylko w sobotę.
Od 2003 roku do ustalenia czasu kwalifikacyjnego kierowca musiał przejechać tylko 1 okrążenie toru bez obecności innych uczestników. Na podstawie wyników tego wyścigu ustalono kolejność wyścigów na sobotnim treningu.
Od 2004 roku oba szkolenia zaczęły odbywać się wyłącznie w soboty.
Od 2005 roku sumowany jest wskaźnik czasu trwania dwóch sesji szkoleniowych. Treningi odbywały się w sobotę i niedzielę bezpośrednio przed Grand Prix (kilka godzin przed startem).
Od 2006 roku eliminacje odbywają się w systemie pucharowym. Odbywa się wyłącznie w sobotę w formie 3 sesji – Q1, Q2, Q3.
Pierwsza sesja trwa 18 minut i biorą w niej udział wszyscy zawodnicy. Druga sesja trwa 15 minut i uczestniczy w niej pozostałych 15 zawodników. Trzecia sesja trwa 12 minut i składa się z pozostałych 10 zawodników.
Po ukończeniu kwalifikacji samochody pilotów znajdujących się w pierwszej dziesiątce liderów ustawiane są w zamkniętym parku przed startem Grand Prix. Zabronione jest dokonywanie jakichkolwiek zmian technicznych (np. wymiana silnika lub opon). Zgodnie z przepisami dozwolone jest dokonywanie indywidualnych regulacji wyłącznie pod nadzorem stewardów FIA.
Kary nałożone przez inspektorów na drużynę lub poszczególnych zawodników nie mają wpływu na kwalifikacje.
Wyścig:
Grand Prix odbywa się w niedzielę (z wyjątkiem wyścigu w Las Vegas od 2023 roku). W tym przypadku okrążenie rozgrzewkowe przeprowadzane jest tuż przed startem o godzinie 15:00 lub 15:10, w zależności od czasu lokalnego.
Podczas etapu Grand Prix kierowcy mają obowiązek przejechać liczbę okrążeń ustaloną wcześniej przez organizatorów Formuły 1, biorąc pod uwagę wielkość długości okrążenia toru.
Około 15 minut przed okrążeniem rozgrzewkowym samochody muszą opuścić aleję serwisową, aby wjechać na pola startowe i zająć miejsca zgodnie ze swoimi wynikami kwalifikacyjnymi. Samochody mogą być serwisowane przez instruktorów drużyn, którzy muszą opuścić strefę startu na kilka sekund przed zakończeniem okrążenia rozgrzewkowego.
Na światłach piloci rozpoczynają okrążenie rozgrzewkowe przed startem. Zabrania się im jednak wyprzedzania. Po zakończeniu okrążenia rozgrzewkowego samochody ponownie ustawiają się na polu startowym na swoich miejscach i przy sygnalizacji świetlnej wyścig rozpoczyna się w trybie zawodów.
Podczas Grand Prix zespół ma prawo wykonać różną liczbę pit stopów w celu wymiany opon lub przeprowadzenia prac naprawczych. Zwykle ich liczba nie przekracza trzech, w zależności od strategii drużyny i warunków na trasie. Najczęściej dostosowywane są skrzydła i kąty natarcia.
Tankowanie samochodów przez cały etap wyścigowy jest zabronione (od 2010 roku), dlatego posiadają one duży zbiornik paliwa, co wpływa na znaczną masę samochodu i jego format sterowania.
Grand Prix musi trwać nie dłużej niż dwie godziny. Łączny limit czasu wynosi maksymalnie trzy godziny. W przypadku wystąpienia siły wyższej przewidziany jest dodatkowy termin.
Do każdego Grand Prix wybierane są maksymalnie 3 rodzaje opon. Ich zestawy są całkowicie identyczne dla wszystkich drużyn biorących udział w wyścigu. Ponadto, zgodnie z regulaminem Grand Prix, każdy kierowca musi używać co najmniej dwóch rodzajów opon, co ułatwia przynajmniej jeden pit stop.
Wjeżdżając do alei serwisowej kierowca musi nieznacznie zmniejszyć dozwoloną prędkość – poniżej prędkości przewidzianej dla każdego toru indywidualnie. Zwykle jego parametr wynosi 80 km/h, ale w wyjątkowych przypadkach może wynosić 60 km/h. W przypadku naruszenia tych zasad zostanie nałożona kara w postaci wysłania samochodu do alei serwisowej.
W strefie pit stopu pilot zatrzymuje samochód w pobliżu pit stopu drużyny, której jest członkiem. W tym czasie mechanicy wymieniają opony i wadliwe części zamienne, a także sprawdzają stan techniczny całego pojazdu. Pit stop zwykle nie trwa dłużej niż kilka sekund.
Po Grand Prix wszyscy kierowcy i zespoły otrzymują punkty. Trzej pierwsi zwycięzcy zapraszani są na podium w celu wręczenia pucharów. Zgodnie z ustaloną tradycją polewane są szampanem. W krajach muzułmańskich zamiast szampana używa się napojów bezalkoholowych.
W przypadku wystąpienia sytuacji siły wyższej, związanych z zagrożeniem zdrowia i życia uczestników wyścigu, etapy Grand Prix są przed terminem zawieszane, a na torze wywieszana jest czerwona flaga. Decyzję o kontynuowaniu wyścigu podejmuje Zarząd Formuły 1.
Jeżeli wznowienie wyścigu nie będzie możliwe, zwycięzcą zostaje pilot prowadzący w tym momencie, który ukończył dwa okrążenia i przebył 75% wymaganego dystansu. W pozostałych przypadkach, jeżeli etap wyścigowy nie zostanie wznowiony, wszyscy piloci otrzymają połowę punktów na podstawie wyników z chwili zawieszenia wyścigu.
Samochód bezpieczeństwa
W takiej sytuacji turniej zostaje zawieszony, a wszyscy jego uczestnicy podążają za samochodem bezpieczeństwa z zachowaniem dopuszczalnej prędkości zgodnie z kolejnością wyścigu. Niedopuszczalne jest jednak wzajemne wyprzedzanie. Samochód bezpieczeństwa jest używany do czasu wyeliminowania zagrożenia. Następnie Grand Prix zostaje wznowione w „bieżącym” formacie startowym.
Od 2000 r. Bernd Mayländer, były kierowca wyścigowy z Niemiec, od 2000 r. jest mianowany głównym kierowcą samochodu bezpieczeństwa. Od 2021 roku jako samochody bezpieczeństwa używane są Mercedes-AMG i Aston Martin-Vantage.
Mistrzostwa Świata i Puchar Konstruktorów
Coroczny sezon Formuły 1 to rywalizacja nie tylko pomiędzy kierowcami o tytuł zwycięzcy mistrzostw świata, ale także wśród konstruktorów – o wyjątkowe mistrzostwa konstruktorów.
Przez cały sezon sumowane są punkty zdobyte przez kierowcę na poszczególnych etapach wyścigu. Projektant otrzymuje punkty za każde Grand Prix zdobyte przez dwóch zawodników w jego drużynie. Po ostatnim turnieju następuje końcowe podliczenie wszystkich punktów i przyznany zostaje tytuł zwycięzcy w kilku kategoriach.
Od 2010 roku w Formule 1 obowiązuje nowy system przyznawania punktów dziesięciu kierowcom, którzy jako pierwsi dotrą do mety. Zgodnie z rozmieszczeniem miejsc od 1 do 10 przyznawane są następujące punkty: 25-18-15-12-10-8-6-4-2-1. Kierowca otrzymuje także 1 punkt więcej za najszybsze okrążenie.
Sprint
W turniejach Formuły 1 od 2021 roku sprint przedstawiany jest jako wyścig na dystansie 100 km, bez wcześniej przewidzianych pit stopów. Polak przyznawany jest kierowcy, który zwycięży w odbywającej się w piątek sesji kwalifikacyjnej.
Od 2023 roku sesja kwalifikacyjna do głównego Grand Prix odbywa się w piątek. Jednocześnie w sobotę odbywają się dodatkowe zawody kwalifikacyjne do sprintu. Następnie na podstawie kwalifikacji głównych przydzielane są miejsca na Grand Prix główne, a na podstawie wyników sprintu miejsca na mini-wyścigi weekendu.
System punktowy sprintu głównego od 2022 roku obejmuje 8 miejsc. Jej schemat wygląda tak (zaczynając od pierwszego miejsca) – 8/7/6/5/4/3/2/1.
Kluczowe wskaźniki techniczne samochodów
Podwozie
Samochód wyścigowy Formuły 1 to pojazd typu monocoque wykonany z włókna węglowego z kołami (w liczbie 4) umieszczonymi oddzielnie od nadwozia. Dwa przednie koła uważa się za napędzane, a tylne koła za napędzane.
Kierowca siedzi w ciasnym kokpicie z przodu samochodu i steruje nim za pomocą kierownicy oraz pedałów gazu i hamulca.
Samochody Formuły 1 poruszają się zazwyczaj z prędkością przekraczającą 300 km/h. Pod względem średniej prędkości jazdy na torze wyścigów samochodowych Formuła 1 przewyższa inne podobne turnieje. To zasługa najbardziej wydajnej aerodynamiki i układu hamulcowego samochodów biorących udział w wyścigu. Jednocześnie surowo zabrania się stosowania mechanizmów przeciwblokujących i wspomagania hamulców.
Silnik
W turniejach wyścigowych Formuły 1 wykorzystywane są ośmiocylindrowe silniki czterosuwowe o pojemności nieprzekraczającej 2,4 litra. Ich uczestnicy mogli korzystać z dziesięciocylindrowych silników o pojemności do 3 litrów, a także zwężek powietrza i korków rewersu.
Wskaźnik mocy silnika miał wynosić od 750 do 770 KM. Zabrania się stosowania układu powietrza chłodzącego.
FIA podjęła decyzję o zakazie wszelkich modyfikacji silników od 2008 roku. Jednocześnie pozwolono zwiększyć wskaźnik mocy. Jednocześnie kierownictwo FIA podjęło decyzję o obowiązkowym wyposażeniu wszystkich zespołów w standardowe silniki, co wywołało niezadowolenie wielu uczestników Formuły 1. Większość z nich ogłosiła odejście z tej organizacji sportowej.
Stowarzyszenie Zespołów Formuły 1 przygotowało wiele projektów mających na celu obniżenie kosztów, w tym dostawę silników w ramach 5 milionów dolarów.
Wszystkie samochody wyścigowe do 2014 roku były wyposażone w sześciocylindrowe silniki w kształcie litery V o pojemności do 1,6 litra.
KERS
Urządzenie do odzyskiwania energii kinetycznej (KERS) jest stosowane w samochodach Formuły 1 od 2009 roku. Jest to specyficzny system gromadzenia energii (kinetycznej) podczas hamowania i uwalniania jej podczas przyspieszania samochodu.
Jednak nie wszyscy uczestnicy wyścigu zdecydowali się na korzystanie z tych systemów. Większość z nich korzystała z podobnych urządzeń elektrycznych. W 2011 roku zniesione zostały wszelkie ograniczenia w ich stosowaniu.
ERS
To innowacyjne urządzenie do odzyskiwania energii. System ten jest obowiązkowym wyposażeniem samochodów wyścigowych Formuły 1 od 2009 roku.
Od 2014 roku w samochodach wyścigowych zastosowano kilka odmian turbodoładowanych silników V6 z systemem ERS. Jeden z nich ma zdolność magazynowania energii podczas hamowania, natomiast drugi gromadzi energię pochodzącą ze spalin i wykorzystuje ją w silniku turbinowym.
Dzięki temu systemowi kolarze mają możliwość wykorzystania dodatkowej mocy (163 KM) na okrążenie przez 33 sekundy.
Bezpieczeństwo
W trakcie opracowywania konstrukcji maszyn dokonano wielu istotnych korekt, które pomogły zwiększyć poziom bezpieczeństwa pilota w różnych sytuacjach.
W 1996 roku znacznie wzmocniono i podniesiono boki kokpitu, aby chronić kierowcę w przypadku zderzeń bocznych, a także zastosowano specjalne pałąki chroniące kierowcę podczas przewrócenia się od tyłu kokpitu.
FIA przyjęła przepisy, zgodnie z którymi kierowca musi mieć możliwość opuszczenia samochodu w ciągu 5 sekund poprzez swobodne odpięcie pasów bezpieczeństwa i zdjęcie kierownicy.
Piloci wyposażeni są w kombinezony marki Sparco, które wytrzymują otwarty ogień przez 14 sekund. Zawodnicy wyposażeni są także w specjalną odzież ochronną, rękawiczki, buty i kominiarki wykonane z materiałów ognioodpornych.
Dodatkowo od 2018 roku wyposażane są w specjalne urządzenia zabezpieczające głowę i szyję w postaci tytanowej aureoli, które sprawdzają się do dziś.
Elektronika
W Formule 1 urządzenia systemowe nie mogą być stosowane jako elementy pomocnicze w sterowaniu samochodem przez kierowcę, np. mechanizmy sterujące rozruchem. Wszyscy uczestnicy zobowiązani są do korzystania ze standardowego układu sterowania blokiem – ECU.
Podczas wyścigu z samochodu na bieżąco przesyłane są dane telemetryczne dotyczące jego stanu i charakterystyki zachowania. Są oni monitorowani online przez instruktorów zespołu. Jednocześnie nie ma dla nich informacji zwrotnej od pilotów.
Opony
Za kluczowe cechy opon do samochodów wyścigowych uważa się optymalną przyczepność na nawierzchni, lekkość i niezawodność. Jednak w tym przypadku są one z reguły krótkotrwałe.
Materiały użyte do produkcji tych opon to poliester, nylon i guma, a dodatkowymi składnikami są ropa naftowa, siarka i węgiel.
Bardziej miękka opona ma lepszą przyczepność, ale zużywa się też szybciej.
Stosuje się 3 rodzaje opon:
- Deszcz — najbardziej mokra trasa.
- Mieszane – na lekko wilgotną drogę.
- Slicks – na suchy asfalt.
Od 2011 roku Pirelli jest jedynym dostawcą opon do samochodów Formuły 1.
Kierowcy startujący w trzeciej sesji kwalifikacyjnej mają obowiązek rozpocząć wyścig z kompletem opon, na którym uzyskali najlepszy czas w drugiej sesji kwalifikacyjnej.
Zespoły muszą z wyprzedzeniem powiadomić Radę FIA o wyborze opon na wyścig.
Od 2022 r. przyjmowane są nowe przepisy dotyczące opon. Ich średnica musi wynosić 18 cali. W takim przypadku przednie opony powinny mieć szerokość 120 mm zamiast dotychczasowych 305 mm. Szerokość tylnych opon nie uległa zmianie – 405 mm. Opony należy napełniać wyłącznie azotem lub powietrzem.
W 2022 roku zniesiony został zakaz wyboru opon do samochodu wyścigowego w Grand Prix dotyczący pierwszych 10 uczestników i wszyscy kierowcy mają prawo do samodzielnego ich doboru.
Tory wyścigowe
Zawody wymagające dużych prędkości wiążą się ze zwiększonymi wymogami bezpieczeństwa. Z tego powodu przy budowie torów na potrzeby turniejów wyścigowych Formuły 1 wykorzystywane są określone materiały. W sumie na początku 2023 roku w mistrzostwach świata reprezentowanych było 76 różnych typów torów.
Historia powstania i rozwoju
Historia wyścigów samochodowych sięga lat 20-tych ubiegłego wieku. Ich korzenie sięgają krajów europejskich, gdzie regularnie odbywały się imprezy Grand Prix w samochodach osiągających wówczas największe prędkości. Zawody tego typu cieszyły się dużą popularnością jeszcze przed II wojną światową.
Za początek najnowszej ery historycznej Formuły 1 uważa się rok 1946, po opracowaniu i przyjęciu przez FIA (Międzynarodową Federację Samochodową) ogólnych zasad dotyczących wyposażenia technicznego samochodów sportowych.
Główne wydarzenia od 1950 do 1999:
- W 1950 roku odbyły się pierwsze mistrzostwa świata w sportach motorowych. Jako odrębną kategorię wyodrębniały się wyścigi zwane Formułą 1, w których do 1950 roku oceniano jedynie umiejętności pilotów w zawodach indywidualnych.
- 1952-1954 – FIA podjęła decyzję o zorganizowaniu Grand Prix zgodnie z przepisami Formuły 2 i opracowała zasady mające na celu poprawę bezpieczeństwa poprzez zmniejszenie dopuszczalnej prędkości.
- 1958 – FIA ustanowiła specjalne mistrzostwa konstruktorów. Po tym okresie nagrodę zaczęto przyznawać całemu sztabowi dowodzenia. Po raz pierwszy w wyścigu wzięła udział kobieta – Maria Teresa de Filippis.
- 1961-1966 – dystans wyścigowy został skrócony do 300 km zamiast 500 km; po raz pierwszy w historii Formuły 1 zespół Lotus zastosował w konfiguracji samochodów monocoque i pałąki. FIA podjęła decyzję o zwróceniu silników o dużej pojemności (do 1,5 litra – z doładowaniem i do 3 litrów – bez doładowania).
- 1968-1980 – załoga Lotosu brała udział w wyścigach samochodami z naklejonymi logo reklamowymi firmy Imperial Tobacco, co zaowocowało inwestycją sponsorską w te zawody. Po raz pierwszy w samochodach wyścigowych zaczęto wykorzystywać skrzydła i efekt podłoża jako elementy aerodynamiczne. Powstał czołowy zespół. W tym rankingu znajdują się następujące zespoły: Benetton, Lotus, Williams, McLaren, Ferrari.
- 1981-1984 – zostało zawarte pierwsze porozumienie umowne pomiędzy zarządem FIA a zespołem Formuły 1. Wyścigi samochodowe stały się oficjalnie znane jako „Mistrzostwa Świata Formuły 1”. Wprowadzono zakaz korzystania z efektu naziemnego i tankowania samochodów podczas wyścigu.
- 1986-1988 – moc silników w samochodach przekraczała 1300 KM. pp. maksymalne ciśnienie silników turbo zostało obniżone do 2,5 bara.
- 1989-1990 – podjęto decyzję o zakazie stosowania silników turbo (do 2014 r.). Konstrukcje samochodów zaczęto wyposażać w elektronikę: w mechanizmie zawieszenia, skrzyni biegów, układzie sterowania.
- 1992 – zawarcie drugiego porozumienia umownego pomiędzy zespołami a FIA.
- 1994 – FIA postanawia zakazać większości innowacji elektronicznych.
- 1997 – zawarcie trzeciego porozumienia umownego pomiędzy kierowcami a zarządem FIA. (Wygasł w 2007 r.).
Początek XXI wieku to szybki rozwój innowacyjnych technologii, w wyniku którego wielu czołowych producentów samochodów zainwestowało ogromne kwoty w wyścigi Formuły 1. Roczny budżet większości zespołów przekroczył w tym czasie setki milionów dolarów.
Czynnik ten doprowadził do tego, że od początku 1990 roku z Formuły 1 odeszło 28 zespołów ze względu na brak wystarczających środków finansowych, w przeciwieństwie do konkurentów zajmujących czołowe miejsca w mistrzostwach świata w wyścigach samochodowych.
Główne wydarzenia od 2000 do 2022 roku:
- 2000-2004 – kierowca Michael Schumacher został zwycięzcą wszystkich sezonów mistrzostw świata w samochodzie Ferrari, a jego zespół zdobył puchary konstruktorów.
- 2002-2004 – ten czas charakteryzuje się dominującą pozycją samochodów Ferrari w Formule 1.
- 2005 – FIA dokonała znaczących zmian w regulaminie zawodów. Głównym wymaganiem w nich jest to, że silniki samochodowe muszą mieć zasoby, aby móc ukończyć dwa wyścigi. Wprowadzono także zakaz zmiany opon podczas Grand Prix.
- 2002 – wprowadzono zakaz stosowania taktyki zespołowej w wyścigach w związku ze skandalicznym incydentem, kiedy na rozkaz zespołu lider zawodów Rubens Barrichello został zmuszony przepuścić przed sobą rywala z zespołu Michaela Schumachera.
- Rok 2005 został zapamiętany z powodu „afery oponiarskiej”. Wszystkie zespoły, które w swoich samochodach wyścigowych używały opon marki Michelin, odmówiły udziału w Grand Prix, ponieważ pokonywanie dystansu na frezowanym torze było niebezpieczne.
- 2006 – wchodzi w życie instrukcja o rezygnacji z silników dziesięciocylindrowych ze zbiornikami trzylitrowymi. Zamiast tego zaczęto stosować silniki ośmiocylindrowe o pojemności 2,4 litra.
- 2006 – wprowadzono nowe, rygorystyczne zasady możliwości udziału w mistrzostwach świata 2008. Wszystkie wnioski należy złożyć przed 1 kwietnia 2006 r.
- 2009-2010 – okres ten naznaczony jest regularnymi sytuacjami kontrowersyjnymi i konfliktowymi pomiędzy zespołami a FIA. Wielu uczestników wyścigu miało właśnie opuścić teren. Aby uratować reputację i jedność Formuły 1, Prezydent FIA Max Mosley podjął decyzję o rezygnacji ze stanowiska. Jego stanowisko zajął były dyrektor Ferrari Jean Todt.
- 2011 – podjęto decyzję o powrocie do stosowania taktyki zespołowej.
- 2014 – samochody są wyposażone wyłącznie w sześciocylindrowe silniki z turbodoładowaniem o pojemności 1,6 litra.
- 2015 – powrót samochodów Hondy do Formuły 1.
- 2020 – przewidywany jest wzrost masy maszyn do 746 kg.
- 2022 – dozwolony jest wcześniej zakazany efekt naziemny.
Od jakich czynników zależy zwycięstwo?
Aby móc dojechać do mety szybciej niż wszyscy uczestnicy wyścigu, trzeba nie tylko posiadać doskonałe umiejętności prowadzenia szybkiego samochodu.
Istnieje cały szereg innych ważnych aspektów:
- Rozwiązania techniczne. Inżynierowie dostosowują samochody do charakterystyki każdego konkretnego toru wyścigowego, mając na celu zademonstrowanie samochodu przy maksymalnej prędkości na różnych jego odcinkach. Jednocześnie podawane są pewne przepisy, na podstawie których ogranicza się wiele parametrów technicznych maszyny, np. wysokość skrzydła nad nawierzchnią asfaltu. To całkowicie wyrównuje szanse na zwycięstwo wszystkich drużyn.
- Optymalne pilotowanie. Dopuszczalna prędkość samochodu na torze zależy od umiejętności i możliwości kierowcy. Pilot ma obowiązek jak najszybciej nawigować, który odcinek toru ma szansę zyskać na czasie, z możliwym ryzykiem w obszarach skrętu i pełnym utrzymaniu kontroli nad samochodem.
- Praca zespołowa. Dokładnie przemyślana strategia i rozwój pit stopów na różnych etapach wyścigu przyczyniają się do umiejętności kompetentnej i szybkiej reakcji w nieprzewidzianych sytuacjach i w każdych warunkach pogodowych.
Dyrektor Formuły 1
Na tym stanowisku wymagane jest:
- Zarządzanie systemem logistycznym każdego etapu wyścigowego.
- Kontrola obecności samochodów na zamkniętym parkingu przed startem Grand Prix.
- Weryfikacja ścisłej zgodności ze wszystkimi określonymi przepisami FIA.
Ponadto dyrektor wyścigu jest bezpośrednio zaangażowany w rozwiązywanie konfliktów i sporów pomiędzy pilotami lub zespołami. Nie ma jednak uprawnień do naliczania kar umownych.
Od 2023 roku stanowisko dyrektora Formuły 1 zajmuje Nils Wittich.
Funkcje oceniania
W skład panelu sędziowskiego, który monitoruje wszystkie regulowane przepisy i rozwiązuje kontrowersyjne kwestie, wchodzą stewardzi zajmujący różne stanowiska i posiadający określone obowiązki.
Sędziowie Formuły 1:
- Dyrektor wyścigu – odpowiada za wyposażenie techniczne samochodów, kierowców, przygotowanie toru i toru.
- Kontroler wyścigu samochodowego – monitoruje przebieg wyścigu z poziomu monitora i przekazuje wszystkie niezbędne informacje stewardom na torze. Koordynuje kwestie dotyczące zawieszenia wyścigu, dyskwalifikacji uczestników i opóźnień w pit stopach.
- Starter – odpowiada za dawanie sygnałów umożliwiających terminowe i dokładne rozpoczęcie wyścigu samochodowego.
- Rada Komisarzy ds. Sportu to najwyższy panel sędziowski podejmujący decyzje w kontrowersyjnych sprawach.
- Sędzia sektora mety – wysyła sygnał specjalną flagą o zakończeniu wyścigu i rejestruje czas ukończenia wyścigu.
- Sędziowie są stewardami na torze i podlegają kontrolerowi Grand Prix.
- Pit Lane Steward – monitoruje ilość czasu spędzanego przez kierowcę w pit stopie.
Ocena najsłynniejszych kierowców wyścigowych Formuły 1 na świecie
W TOP 5 znajdują się:
- Niemiecki pilot Michael Schumacher to siedmiokrotny mistrz świata i zwycięzca 91 Grand Prix. Karierę zawodową rozpoczął w 1991 r., zakończył w 2012 r.
- Brazylijski pilot Ayrton Senna to trzykrotny mistrz świata i zwycięzca 41 Grand Prix. Karierę zawodową rozpoczął w 1984 r., zakończył w 1994 r. (z powodu śmierci).
- Angielski pilot Lewis Hamilton to siedmiokrotny mistrz świata i zwycięzca 103 Grand Prix. Początek kariery – 2007 rok. Obecnie jest członkiem dwóch zespołów: Mercedesa i McLarena.
- Niemiecki pilot Sebastian Vettel to czterokrotny mistrz świata i zwycięzca 53 Grand Prix. Rozpoczęcie kariery – 2017, zakończenie – 2022.
- Francuski pilot Alain Prost to czterokrotny mistrz świata i zwycięzca 51 Grand Prix. Karierę zawodową rozpoczął w 1978 r., zakończył w 1991 r.
Podstawowe pojęcia Formuły 1
Aby w pełni zrozumieć wszystko, co dzieje się na wyścigu samochodowym Formuły 1, warto zapoznać się z jej specyficzną terminologią:
- Weekendy wyścigowe – dni weekendowe, w których odbywają się wyścigi, kwalifikacje i treningi (piątek, sobota, niedziela).
- Pit lane to obszar toru, na którym znajdują się oddzielne boksy drużyn, przeznaczone do wjazdu samochodów w celu wymiany opon lub naprawy uszkodzonych części.
- Pole position to najkorzystniejsza pozycja samochodu na starcie w Grand Prix.
- Tip-stop – zatrzymanie samochodu w trakcie wyścigu w celu zmiany opon, przeprowadzenia napraw technicznych i eksploatacyjnych lub zmiany kierowcy.
- Slicks – rodzaj gumy z gładką powłoką, przeznaczony na suchą pogodę, występują trzy rodzaje – miękka, twarda i średnia.
- Boxes – schowki garażowe dla drużyn. Znajdują się w nich pracownicy, sprzęt i wykonują prace związane z konfiguracją lub naprawą maszyn.
- Telemetria – system zbierania informacji o samochodzie na torze, niezbędnych do jego optymalnej konfiguracji, z uwzględnieniem temperatury i kierunku wiatru.
- Peloton – wszystkie samochody wyścigowe biorące udział w turnieju.
Sezon składa się z 23 etapów wyścigowych (Grand Prix). Każdy z nich rozgrywany jest na indywidualnym torze. Najbardziej znane znajdują się w Europie. Za najszybszą trasę uważa się Monzę (Włochy). Co więcej, w Monte Carlo przebiega bezpośrednio przez dzielnice miejskie.
Każdy turniej wyścigowy trwa 3 dni. Obejmuje sesje treningowe i kwalifikacje, na podstawie których ustalane są pozycje startowe zawodników w wyścigu głównym.
Po ukończeniu każdego Grand Prix kierowcy otrzymują punkty na podstawie czasu ukończenia wyścigu. Tytuł mistrza świata przyznawany jest kierowcy, który w sezonie zdobędzie najwięcej punktów. Jednocześnie zwycięstwo w odrębnym Grand Prix nie zawsze jest decydujące w walce o tytuł mistrzowski.
Formuła 1 jest często nazywana „szczytem sportów motorowych” lub „królową sportów motorowych”. To najbardziej prestiżowe wydarzenie sportowe na świecie. Jego popularność wiąże się z wieloma postępowymi osiągnięciami technicznymi, a także rozwojem ekskluzywnych, szybkich samochodów o ogromnych możliwościach i funkcjach.
Konkurs zespołowy promuje unowocześnienie różnych systemów motoryzacyjnych. To najdroższy rodzaj sportu. Kierowcy muszą stawić czoła trudnej konkurencji w Formule 1 i tylko nielicznym z nich udaje się osiągnąć szczyt sukcesu dzięki swoim niesamowitym umiejętnościom i umiejętnościom nabytym podczas codziennych treningów.
