Dlaczego doświadczenia przeszłości mogą przeszkodzić w osiągnięciu sukcesu, jak odnaleźć ukryte mechanizmy psychiki i obrócić podświadomość na korzyść biznesu?
Współcześni przedsiębiorcy nieustannie poszukują sposobów na osiągnięcie swoich celów. Ku zaskoczeniu wielu, tajemnica sukcesu czasami kryje się w naszej nieświadomości. Patrząc w głąb siebie, możemy odkryć procesy psychologiczne, które „kontrolują” nasze decyzje i zachowania.
Co to jest nieświadomość?
O zachowaniu człowieka decydują nie tylko świadome motywy, ale także ukryte, nieświadome aspiracje.
Badania z zakresu psychologii i neurologii pokazują, że większość naszych decyzji podejmujemy na poziomie nieświadomości, zanim zdajemy sobie z nich sprawę.
W biznesie oznacza to, że zachowania nasze i naszych partnerów, decyzje pracowników, a nawet strategiczne wybory liderów często opierają się na głębokich, nieświadomych motywach.
Twórcą teorii nieświadomości jest Zygmunt Freud. Pomimo przekształceń i ewolucji jego idei, podstawowe idee pozostają takie same.
Nie należy mylić błędnie powszechnej idei nieświadomości (lub „podświadomości”, jak się ją czasami nazywa) jako nieuporządkowanego nagromadzenia idei i impulsów powstających z głębin ludzkiej duszy.
Ustawienia wewnętrzne: pomocnicy i wrogowie
Wielu przedsiębiorców doświadczając trudności w sprawach biznesowych nie uważa, że problem ma swoje źródło głęboko w środku. Jeśli dana osoba otrzyma błędny wynik, możliwe, że decyzje, które podjął, były pod kontrolą nieświadomości. Tak objawia się prokrastynacja, powtarzalne scenariusze, niepewność, brak pożądanych dochodów itp.
Innym przykładem jest „syndrom oszusta”. Jest to stan, w którym człowiek nie docenia swoich osiągnięć i stale boi się, że zostanie „ujawniony” i odrzucony. W biznesie uniemożliwia to przedsiębiorcy lub menadżerowi odpowiednie reprezentowanie swoich interesów wobec partnerów i prowadzi do straconych szans ze względu na strach porażka lub krytyka.
Ale są też pozytywne nastawienia. Często nieświadomie prowadzą nas do naszych celów. Przyjrzyjmy się niektórym z nich.
Czynniki nieświadome – „pomocnicy”:
- Intuicja to nieświadoma zdolność „odczuwania” lub „wiedzenia” czegoś bez świadomego rozumowania. Czasami odnoszący sukcesy przedsiębiorcy mówią, że ich intuicja pomogła im w podjęciu kluczowych decyzji, na przykład kiedy zainwestować w nowy projekt lub rozpocząć współpracę. W rzeczywistości jest to nic innego jak odzwierciedlenie przeszłych doświadczeń w podświadomości.
- Wiara w swoje możliwości. Osoby, które w dzieciństwie i okresie dorastania uzyskały odpowiedni poziom uznania, okazują się znacznie odważniejsze w wieku dorosłym. Ich samoocena zależy od świadomości własnej wartości, a nie od opinii obcych osób.
- Ukryta motywacja. Nieświadome aspiracje i pragnienia mogą popchnąć nas do osiągnięcia celów. Często człowiek dąży do sukcesu nie tylko dla korzyści materialnych, ale także z chęci wykazania się swoimi kompetencjami i znaczeniem.
- Nawyki i umiejętności. Z biegiem lat ustalone zachowanie może stać się bardzo przydatne w biznesie.
Jak odkryć w sobie nieświadome motywy?
Nieświadome idee i pragnienia zachowują się inaczej niż świadome. Nie da się ich zmienić odwołując się do logiki czy dowodów materialnych. Nie można do nich dotrzeć poprzez introspekcję, to znaczy zadając sobie pytania i zaglądając głęboko w siebie.
Ukrytych czynników nie można swobodnie omawiać przy filiżance kawy, ponieważ potężne mechanizmy obronne utrzymują je w tłumie. Nasze uczucia i myśli podlegają ciągłej cenzurze wewnętrznej lub zewnętrznej. Tłumi te idee i pragnienia, które zdaniem tego cenzora zagrażają dobrostanowi psychicznemu, a nawet przetrwaniu.
Ale działanie nieświadomości można zrozumieć na podstawie wyników lub mentalnych mechanizmów obronnych.
Aby zachować integralność, psychika wykorzystuje mechanizmy obronne – procesy mające na celu zapobieganie zagrożeniom.
Rodzaje obrony psychologicznej
- Projekcja – przypisywanie własnych pragnień (zwłaszcza destrukcyjnych) innej osobie.
- Introjekcja lub identyfikacja: gdy dana osoba identyfikuje się z inną osobą jako obiekt podziwu lub jako obiekt prześladowań.
- Zaprzeczanie: odmowa uznania zewnętrznej rzeczywistości lub bodźców, niezależnie od tego, jak groźne są.
- Izolacja: gdy w umyśle rozpoznaje się pomysł lub wspomnienie, ale towarzyszące mu emocje zostają odrzucone.
Uderzającym przykładem jest katastrofa promu kosmicznego Challenger w Stanach Zjednoczonych, kiedy eksplodował zbiornik paliwa, zabijając 7 członków załogi. Przypadek ten stał się punktem wyjścia do niebieskich badań nad nieświadomością w organizacjach. Opublikowano kilka książek i artykułów oferujących odpowiedzi.
Po katastrofie utworzono komisję pod przewodnictwem Williama P. Rogersa. Początkowo nikt nie rozumiał, co było przyczyną tragedii. Komisja była gotowa przyznać, że był to wypadek. Wyjaśnienie to nie miało jednak korelacji z poziomem rozwoju technologicznego i kompetencji, jakie kojarzono z NASA.
Następnie analityk Richard K. Cook przedstawił historię sprzeczną z utrwalonym wizerunkiem agencji. W notatce napisanej sześć miesięcy przed katastrofą Cook ostrzegł o możliwym zagrożeniu dla bezpieczeństwa lotu ze względu na erozję uszczelek typu o-ring rakiety.
Zapytany przez śledczych Cook oświadczył, że otrzymał te informacje od inżynierów projektu SRB i po prostu przekazał je w notatce.
Badacze zajmujący się przyczynami katastrofy zdali sobie sprawę, że przywódcy NASA przeoczyli wiele sygnałów ostrzegawczych potencjalnych problemów. Co więcej, ignorowanie nie wynikało z niewiedzy czy głupoty, raczej ukrywali prawdę przed sobą. Trudno było zaakceptować fakt, że agencja, którą tak bardzo kochali, nie była idealna.
Ważna jest tu psychoanaliza. W przeciwieństwie do innych podejść, które uważają, że ludzie kłamią, aby chronić własne interesy, psychoanaliza ujawnia inne rozumienie: ludzie mogą się oszukiwać, nie zdając sobie z tego sprawy.
Nasze wyobrażenia o świecie i nas samych nie zawsze są obiektywne. Tworzą się pod wpływem emocji – dumy, niepokoju, strachu i przeszłych doświadczeń, które pozostawiły ślad w naszej psychice. Czasami maskujemy przed sobą prawdę z powodu bólu, złożoności rzeczywistości lub przywiązania do naszych pragnień.
Przywódcy NASA, ignorując potencjalne niebezpieczeństwa i nie chcąc słyszeć „złych wiadomości”, prawdopodobnie cierpieli z powodu represji – procesu, w wyniku którego niebezpieczne idee są tłumione i ograniczane do podświadomości. Potrafili ignorować oznaki zagrożenia, zastępując niepokojącą rzeczywistość przyjemnymi, ale iluzorycznymi fantazjami.
Może się to pogorszyć, jeśli są otoczeni przez ludzi, którzy również mają tendencję do zniekształcania rzeczywistości, aby dostosować się do swoich pragnień, lub jeśli obecne zmartwienia wywołują wspomnienia przeszłych traum, które mogą je przytłoczyć.
Czy możliwe jest przekształcenie procesów wewnętrznych z korzyścią dla firmy?
Ostatnio pojawiło się wiele książek i technik, które podpowiadają, jak możesz sobie pomóc. Niestety, znając siebie, bardzo łatwo jest wkroczyć na drogę fałszywego samozadowolenia, wierząc, że wiemy o sobie wszystko.
Samoanaliza jest możliwa, ale wymaga nie tylko silnej motywacji, ale także umiejętności radzenia sobie z mechanizmami obronnymi. Najbardziej niezawodnym sposobem jest zwrócenie się najpierw do psychoanalityka i, po uzyskaniu lepszego zrozumienia siebie, kontynuacja introspekcji.
Co może zrobić menadżer, aby nieświadomość nie przeszkadzała, a pomagała w biznesie?
- Konsultacja psychologiczna. Terapia jest ważna zarówno dla menedżerów i menedżerów najwyższego szczebla, jak i dla pracowników. Analityka pomoże zidentyfikować ukryte motywy zachowań ludzi, ich potrzeby i pragnienia.
- Organizacja spotkań grupowych i szkoleń. Spotkania takie tworzą bezpieczną atmosferę do swobodnego wyrażania uczuć, myśli i lęków każdego uczestnika. Dzięki temu ludzie zaczynają się lepiej rozumieć, wzrasta poziom zaufania między nimi, co pozytywnie wpływa na produktywność pracy.
- Tworzenie bezpiecznej przestrzeni w organizacji. Ważne jest, aby stworzyć w firmie atmosferę, od kierownictwa po każdego pracownika, w której każdy ma możliwość otwartej rozmowy o swoich problemach i otrzymania wsparcia.
Dlatego zrozumienie i uwzględnienie nieświadomych motywów i aspiracji staje się ważnym elementem skutecznego przywództwa i zarządzania we współczesnym biznesie. Umiejętność analizowania i interpretowania ukrytych motywów i działań pracowników może pomóc w tworzeniu bardziej efektywnych zespołów, poprawie motywacji i produktywności oraz przewidywaniu i zapobiegaj możliwym konfliktom i problemom.
