Po prostu przestań jeść od 16:00 do 12:00 następnego dnia – prosty przepis na walkę z nadwagą od popularnych zwolenników postu przerywanego. W Internecie można znaleźć wiele „historii sukcesu”, ale czy rzeczywiście znaleziono niezawodny sposób na kontrolę nadwagi?
Dlaczego nie jemy wystarczająco dużo?
Jedną z najważniejszych przyczyn nadwagi i otyłości jest przejadanie się. Dlaczego dana osoba dużo je? Sytość zaczyna się w żołądku. Kiedy jemy, rozszerza się, a nerw błędny, który łączy żołądek z mózgiem, wysyła sygnał, że dana osoba jest pełna. Transmisja tego sygnału może zostać zakłócona z powodów fizjologicznych lub emocjonalnych.
- Najczęstszą fizjologiczną przyczyną przejadania się jest wzdęty żołądek: sygnał do mózgu dociera bardzo późno, gdy w żołądku znajduje się już duża ilość pokarmu. W takim przypadku dana osoba prawie zawsze ryzykuje, że zje 2-3 razy więcej niż normalnie.
- Ponadto nasycenie może wystąpić później niż oczekiwano, jeśli dana osoba nie śpi. W takich momentach w organizmie dochodzi do nieprawidłowej produkcji hormonów greliny (hormonu głodu) i leptyny (hormonu utraty wagi). Ich synteza i wydzielanie jest zróżnicowana, dostosowując się do metabolizmu i bilansu energetycznego. Kiedy brakuje snu, pojawia się zaburzenie – organizm zaczyna wytwarzać więcej greliny, a mniej leptyny.
- Częstą emocjonalną przyczyną przejadania się jest ścisła dieta. Długie i bolesne ograniczenie diety prowadzi do niedoborów energii i braku mikroelementów niezbędnych do normalnego życia. W pewnym momencie ochota na zjedzenie czegoś „zakazanego” bierze górę, następuje załamanie i człowiek zjada 2-3 razy więcej niż normalnie.
Jak post przerywany wpływa na organizm?
Jednak bezpieczeństwo spożywania posiłków w dużych odstępach czasu zostało potwierdzone przez badaczy jedynie w przypadku przeciętnego, zdrowego człowieka. Rytmy dobowe i post przerywany nie były badane w dłuższej perspektywie i nie ma żadnych potwierdzających wyników badań dużych populacji.
Ryzyka „w tej chwili” są znane:
- Długie przerwy powodują, że człowiek przez długi czas nie odczuwa sytości podczas jedzenia, dlatego ryzykuje, że zje 2-3 razy więcej niż wynosi jego norma pod względem objętości i zawartości kalorii. A regularne objadanie się jest jedną z głównych przyczyn otyłości.
- Naprzemienne okresy przejadania się i następującego po nich głodu to wzorzec patologicznych zachowań żywieniowych. Zdrowa osoba uzupełnia niezbędną energię poprzez odżywianie. Sygnalizuje to uczucie głodu i pojawia się średnio 2-3 razy dziennie. Dlatego bezpieczniejsze psychicznie (w celu uniknięcia zaburzeń odżywiania) jest spożywanie małych porcji kilka razy w ciągu dnia, przestrzegając reżimu.
- Nieregularne odżywianie, jakim jest post przerywany, może zakłócić produkcję hormonów, takich jak insulina, grelina i leptyna, które są odpowiedzialne za uczucie głodu, sytości i metabolizm. Może to prowadzić do rozwoju ogólnoustrojowych chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, otyłość, zaburzenia metaboliczne i zwiększać ryzyko rozwoju chorób układu krążenia.
- Post jest niebezpieczny dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.
- Z naszego doświadczenia wynika, że u osób z chorobami przewodu pokarmowego istnieje ryzyko wystąpienia zaburzeń dyspeptycznych, zaostrzeń kamicy żółciowej, wrzodów.
- Brak składników odżywczych w organizmie spowodowany postem może powodować niedobory witamin i minerałów, co będzie miało wpływ na ogólny stan zdrowia danej osoby.
Przerywany post kontra bariatryczny
Gwałtownie rośnie odsetek Rosjan otyłych: już co dziesiąta osoba ma nadwagę, co oznacza, że wzrasta liczba powikłań – cukrzyca, patologie układu krążenia itp. Chirurgia bariatryczna rozwija się i zyskuje na popularności. Jest to skuteczna metoda leczenia, której wskazaniem jest nie tylko otyłość, ale także choroby współistniejące i powikłania. Istnieje kilka rodzajów chirurgii bariatrycznej, ale większość polega na zmniejszeniu objętości żołądka za pomocą pewnego rodzaju techniki chirurgicznej.
W 2020 r. wykonano 3292 operacje, a w 2023 r. było ich już o 8955, czyli o 172% więcej. Istnieją nawet kwoty na interwencje, na przykład dla osób chorych na cukrzycę. Ogólnopolski Rejestr Bariatrii podaje, że jedynie u 30% osób otyłych nie ma dodatkowych rozpoznań. Ale mogą również kwalifikować się do operacji bariatrycznej, jeśli ich BMI (wskaźnik masy ciała) przekracza 40.
W krótkim okresie, dzięki zmniejszeniu liczby posiłków, pierwsze efekty utraty wagi można zobaczyć już po kilku dniach. Nie ma jednak sensu długotrwała, przerywana głodówka – wtedy waga będzie spadać wolniej lub całkowicie się zatrzyma. Dlatego postu przerywanego nie można uważać za alternatywę dla bariatrii.
Nie możemy jednak powiedzieć, że technika postu przerywanego jest szkodliwa. Z obserwacji wynika, że sprawdza się na „krótkich dystansach”, gdy dana osoba ma nadwagę, ale nie jest jeszcze otyła. A jeśli ktoś po diecie ogólnie zmienia swój styl życia i postanawia trwale zmniejszyć ilość spożywanego pokarmu, jest to dobre i prawidłowe.
Co więcej, nie ma ścisłych przeciwwskazań do stosowania przerywanego postu u pacjentów bariatrycznych. Tę metodę wybierają pacjenci, którzy chcą schudnąć kilka kilogramów przed operacją. Jednak ze względu na niebezpieczeństwo zaostrzenia chorób przewlekłych niezwykle ważne jest zwiększenie w tym czasie kontroli nad przyjmowaniem leków, należy regularnie przeprowadzać badania laboratoryjne, aby zapobiec niedoborom mikroelementów i witamin, i ogólnie proces ten powinien być monitorowany przez lekarza.
Przeciwwskazania
Decyzja o działaniu jest podejmowana wspólnie. Przed podjęciem poważnej decyzji ważne jest rozpoznanie wszystkich przeciwwskazań i konsultacja z lekarzami – terapeutą, dietetykiem, endokrynologiem. Takie podejście należy przyjąć przed wprowadzeniem jakichkolwiek technik odchudzania, w tym przerywanego postu. Przynajmniej w sprawie osobistych przeciwwskazań należy skonsultować się z lekarzem.
W przypadku postu przerywanego lista podstawowa obejmuje:
- choroby żołądka;
- choroby pęcherzyka żółciowego (przy długotrwałej praktyce możliwe jest zastój żółci i rozwój kamicy żółciowej) i nadnerczy;
- cukrzyca, nadciśnienie, dna moczanowa;
- wskaźnik masy ciała mniejszy niż 18,5;
- zaburzenia odżywiania;
- ciąża i karmienie piersią;
- regularne przyjmowanie leków podczas posiłków;
- wiek do 18 lat.
Potwierdzone są dane, że jeśli w otyłości proces utraty i utrzymania wagi nie jest nadzorowany przez lekarzy, w tym chirurgów bariatrycznych, dla mężczyzn szanse na osiągnięcie prawidłowej masy ciała wynoszą zaledwie 1 na 210, a dla kobiet – 1 na 124.
